Projekt NCN

Cel prowadzonych badań – hipoteza badawcza

Nadrzędnym celem prezentowanego projektu było kompleksowe przebadanie najnowszymi metodami biologiczno-chemicznymi mezolitycznego materiału z pięciu stanowisk: Giżycko-Perkunowo, Warszawa-Grochów, Woźna Wieś, Janisławice i Wieliszewo. Wspomniany cel obejmował kilka aspektów badawczych:
a/ z jakiego okresu pochodzą badane szczątki?
b/ ocena zdrowia osobników poprzez analizę uzębienia.
c/ ocena patologii osobników poprzez analizę radiologiczną.
d/ czy na postawie zmian uzębienia oraz badań izotopowych można dokonać rekonstrukcji diety w mezolicie?
e/ jakimi haplogrupami charakteryzowały się czasowo najstarsze grupy ludzkie z Polski?

Rezultaty badań

Najważniejszym rezultatem badań jest kompleksowa analiza mezolitycznego materiału z terenów naszego kraju, które były eksplorowane ponad 30 lat temu. Materiał został przebadany przy wykorzystaniu najnowszych technik badawczych.
a/ Przeprowadzone badania wykazały, że choroba próchnicowa była obecna w populacjach mezolitycznych z naszego rejonu. Lecz zasadniczo była to próchnica w stadium przed-ubytkowym. Na taki stan rzeczy miała wpływ dieta wysoko białkowa (ryby słodkowodne). Ponadto otrzymane wyniki mogą potwierdzać hipotezę, iż czynnikiem zapobiegającym próchnicy jest arginina, obecna w rybach.
b/ Badania odontologiczne wykazały przydatność lasera fluorescencyjnego w identyfikacji wczesnych (tj. przed klinicznych) objawów próchnicy. Okazuje się bowiem, że obserwacja jedynie próchnicy ubytkowej zaniża całkowitą zapadalność na tę chorobę.
c/ Hipoplazja, choć powstaje wieloczynnikowo, to jest wykorzystywana w badaniach bio-archeologicznych, jako wskaźnik zakłóceń środowiskowych. Niewielka hipoplazja liniowa u jednego osobnika mezolitycznego pozwala wnioskować, że powstała w wyniku raczej krótkotrwałej choroby, niż z racji długotrwałego braku pożywienia.
d/ Współwystępowanie licznych kamieni miazgowych (osobnik z Woźnej Wsi) ze znacznym starciem powierzchni okluzyjnych wskazują, że zasadniczą przyczyną powstawania zębiniaków jest duży nacisk na powierzchnie zgryzowe, a nie wiek osobnika.
e/ Badania radiologiczne wykluczyły uraz czaszki osobnika z Wieliszewa, jako pozostałości praktyki kanibalistycznej. Jest to pozostałość rany zadanej przyżyciowo, co prawdopodobnie jest pierwszym udokumentowanym przypadkiem przemocy w mezolitycznej Polsce.
f/ Datowanie radiowęglowe potwierdziło mezolityczne pochodzenia materiału. Jednak badania te wykluczyły z Mezolitu osobnika z Warszawy-Grochowa.
g/ Analizy genetyczne wykazały nietolerancję laktozy u wszystkich badanych osobników, co wskazuje na brak mleka w diecie.
h/ Hapologrupy badanych osobników (H, U) są charakterystyczne dla europejskich populacji z okresu mezolitu.
i/ W projekcie wykonano skan 3D oraz kolorowy wydruk kości człowieka z Janisławic. Dzięki wydrukowi oryginalny materiał pozostać może do dalszych badań naukowych, podczas gdy eksponowany może być wydruk kości.
Zobacz więcej