Projekt NCN

Cel prowadzonych badań – hipoteza badawcza

Długoterminowym, wybiegającym poza ramy czasowe realizowanego projektu celem było powstrzymanie spadkowego trendu liczebności zagrożonych wyginięciem gatunków awifauny wysp wiślanych, zwłaszcza wymagających najpilniejszych działań mewy siwej, rybitwy białoczelnej i rybitwy rzecznej. Chcąc realizować to zadanie konieczne było zdefiniowanie kilku celów szczegółowych, realizacja których stanowiła niezbędną podstawę dająca realną szansę na osiągnięcie w przyszłości głównego, długoterminowego efektu ekologicznego.
Cele szczegółowe obejmowały:
(a) ograniczenie śmiertelności ptaków dorosłych w okresie rozrodu (kwiecień-lipiec) na skutek drapieżnictwa ssaków lądowych (norka amerykańska, lis, jenot).
(b) ograniczenie strat jaj w wyniku drapieżnictwa ssaków lądowych, masowych pojawów meszek i deptania gniazd przez zwierzęta hodowlane (krowy, owce, konie).
(c) wzrost udziału lęgów z sukcesem klucia się piskląt (liczba gniazd, w których wykluło się przynajmniej jedno pisklę w stosunku do wszystkich założonych gniazd danego gatunku).
(d) ograniczanie śmiertelności piskląt mew i rybitw w okresie wczesnopisklęcym na skutek drapieżnictwa ssaków lądowych i deptania przez zwierzęta hodowlane.
(e) spadek liczebności i ograniczenie aktywności lądowych ssaków drapieżnych na lęgowiskach mew, rybitw i sieweczek na wyspach wiślanych.
(f) wzrost różnorodności genetycznej ptaków w wiślanych koloniach mewy siwej.
(g) odnawianie siedlisk lęgowych dla mewowców i siewkowców (kolektywny wypas, wycinka drzew i krzewów w miejscach potencjalnych siedlisk lęgowych)

Rezultaty badań

Uzyskane przez nas wyniki pozwalają stwierdzić, że:

Kluczowym efektem czynnych działań ochronnych była: (1) redukcja śmiertelności dorosłych mew i rybitw na lęgowiskach w wyniku drapieżnictwa lądowych ssaków z kilkudziesięciu do kilku ptaków w sezonie; (2) wzrostu sukcesu klucia się piskląt z 0,0-10,0% do 30,0-50,0% w zależności od gatunku; (3) wzrostu sukcesu lęgowego z 0,0%-3,0%, do 10-20% oraz (4) dwukrotnego wzrostu różnorodności genetycznej między sąsiadującymi ptakami w agregacjach mewy siwej. Najbardziej spektakularnym sukcesem projektu było to, że w ostatnim roku projektu liczebność przystępujących do rozrodu par mewy siwej była na poziomie nie niższym niż w roku wcześniejszym, co zdarzyło się po raz pierwszy od blisko dwóch dekad. Obok, kluczowych z punktu widzenia ochrony gatunkowej, efektów związanych z poprawą wskaźników populacyjnych i demograficznych zagrożonych gatunków ptaków koryta Wisły, realizacja projektu miała tez swój wymiar naukowy: pozwoliła nam opracować i wdrożyć autorskie zabiegi czynnej ochrony gatunkowej, które niemal zupełne neutralizują obecność drapieżnych ssaków i zwierząt hodowlanych na lęgowiskach w korycie Wisły. Szczegółowy opis metod i harmonogramu czynnych zabiegów ochronnych przedstawiliśmy w podręczniku najlepszych praktyk (Bukaciński 2015), który zgodnie z deklaracją Regionalnego Konserwatora Przyrody w Warszawie ma być przewodnikiem przy realizacji Planów Zadań Ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły PLB140004 .